Γιατί βάφουμε κόκκινα αυγά το Πάσχα και γιατί τα τσουγκρίζουμε;

Το βάψιμο των αυγών τη Μεγάλη Πέμπτη είναι ένα από τα πιο διαδεδομένα έθιμα του Πάσχα. Η παράδοση μάλιστα επιτάσσει να τα βάφουμε κόκκινα, ενώ τα τελευταία χρόνια η τάση είναι τα αυγά να βάφονται σε διάφορα χρώματα και να στολίζονται με ποικίλα σχέδια και τεχνοτροπίες.

Γιατί όμως βάφουμε κόκκινα τα αυγά τη Μεγάλη Πέμπτη και γιατί τα «τσουγκρίζουμε» το βράδυ της Ανάστασης και την Κυριακή του Πάσχα; Η απάντηση «κρύβεται» σε διάφορες εκδοχές, ενώ ερμηνείες που δίνονται είναι πολλές και διαφορετικές, όπως και οι συμβολισμοί.

Το κόκκινο χρώμα

Τα πασχαλινά αβγά συνήθως βάφονται κόκκινα προκειμένου να συμβολίζουν το αίμα του Χριστού, αλλά και τη χαρά της Ανάστασης. Ωστόσο, δεν είναι ξεκάθαρο από πού προήλθε η επιλογή του κόκκινου χρώματος, καθώς υπάρχουν διάφορες ερμηνείες και μύθοι.

Σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, το Πάσχα βάφουμε κόκκινα τα αυγά, επειδή συμβολίζουν το αίμα του Χριστού, που έδωσε για τη σωτηρία του κόσμου.

Τα αυγά βάφονται την Μεγάλη Πέμπτη, η οποία θεωρείται η ημέρα του Μυστικού Δείπνου, τότε που ο Χριστός προσέφερε άρτο και κρασί ως συμβολισμό για το σώμα Του και το αίμα Του, έτοιμος να θυσιαστεί για να ελευθερώσει τον κόσμο από τα δεσμά της αμαρτίας.

Μια άλλη παράδοση για το χρώμα λέει ότι η Παναγία πήρε ένα καλάθι αυγά και τα πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της, ικετεύοντάς τους να του φέρονται καλά. Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά, αυτά βάφτηκαν κόκκινα.

Μία ακόμη εκδοχή λέει, πως μία μέρα, μετά την Ανάσταση του Χριστού, η Μαρία η Μαγδαληνή πήγε στον Τιβέριο Καίσαρα και του ανακοίνωσε ότι αναστήθηκε ο Κύριος. Δίπλα τους εκείνη τη στιγμή υπήρχε ένας άνθρωπος που κρατούσε ένα καλάθι με αυγά. Ο Καίσαρας απορημένος, ζήτησε από τη Μαγδαληνή να του αποδείξει ότι λέει αλήθεια, βάφοντας τα άσπρα αυγά στο καλάθι, κόκκινα. Το οποίο ακριβώς και έγινε.

Σε πολλές χώρες τα χρωματιστά αυγά, είχαν άλλον συμβολισμό. Στην Κίνα, ήδη από τον 5ο αιώνα, τα κόκκινα αυγά, μνημονεύονται για εορταστικούς σκοπούς, όπως και στην Αίγυπτο από το 10ο αιώνα. Ενώ στον Μεσαίωνα, βάφονταν αυγά, για να δοθούν ως δώρο το Πάσχα.

Πώς προέκυψε το τσούγκρισμα

Το τσούγκρισμα των πασχαλινών αυγών, που μοιάζει με παιχνίδι, λέγεται ότι ξεκίνησε όντως σαν παιχνίδι από τη Βόρεια Αγγλία, αν και πολλοί υποστηρίζουν πως οι ρίζες του είναι βυζαντινές.

Σύμφωνα με αυτή την εκδοχή, το έθιμο του τσουγκρίσματος καθιερώθηκε στη βυζαντινή αυλή από τον Μεγάλο Κωνσταντίνο και τη μητέρα του Αγία Ελένη σε τελετή που λάμβανε χώρα το πρωί της Κυριακής του Πάσχα. Οι καλεσμένοι τσούγκριζαν με τον αυτοκράτορα και τη βασιλομήτορα τα αυγά και στη συνέχεια ακολουθούσε γεύμα στο πασχαλινό τραπέζι.

Εκτός του ότι συμβολίζει την Aνάσταση του Xριστού, το αυγό συμβολίζει τη ζωή και τη δημιουργία που κλείνει μέσα του τη ζωή. Όπως, λοιπόν, το κλωσσόπουλο σπάει το κέλυφος του αυγού και βγαίνει στο φως της ζωής, έτσι κομματιάζονται τα δεσμά του θανάτου και βγαίνει ξανά η ζωή από τα βάθη του τάφου.

Παλιά, στις αγροτικές κοινωνίες, το πρώτο αυγό που έβαφαν στα σπίτια το κρατούσαν μέχρι το επόμενο Πάσχα και δεν το τσούγκριζαν, καθώς ήταν της Παναγίας. Τη Μεγάλη Πέμπτη της επόμενης χρονιάς το φυτεύαν στα χωράφια για να έχουν καλή σοδειά.