Νόμπελ Φυσικής: Στη μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων στην ύλη

Οι επιστήμονες Πιέρ Αγκοστινί (Γαλλία), Φέρεντς Κράους (Ουγγαρία/Αυστρία) και Αν Λ’Ουιγιέ (Γαλλία/Σουηδία) τιμήθηκαν με το Βραβείο Νόμπελ Φυσικής 2023 για «πειραματικές μεθόδους που δημουργούν παλμούς φωτός πεντάκις εκατομμυριοστού του δευτερολέπτου για τη μελέτη της δυναμικής των ηλεκτρονίων στην ύλη», ανακοίνωσε η Σουηδική Βασιλική Ακαδημία Επιστημών της Στοκχόλμης που απονέμει το βραβείο. Το βραβείο συνοδεύεται από χρηματικό έπαθλο που αυξήθηκε φέτος σε 11 εκατομμύρια κορώνες Σουηδίας (950.000 ευρώ).

Το έργο των τριών φετινών νικητών επέτρεψε τη μελέτη μικροσκοπικών φαινομένων που εξελίσσονται τόσο γρήγορα ώστε ήταν μέχρι τότε αδύνατο να καταγραφούν.

«Μπορούμε πλέον να ανοίξουμε την πόρτα του κόσμου των ηλεκτρονίων» δήλωσε η ‘Εβα Όλσον, πρόεδρος της επιτροπής του Νόμπελ Φυσικής. «Η φυσική των αττοδευτερολέπτων μάς δίνει την ευκαιρία να κατανοήσουμε μηχανισμούς που κυβερνώνται από τα ηλεκτρόνια. Επόμενο βήμα θα είναι η αξιοποίησή τους».

Υποψήφιες εφαρμογές είναι για παράδειγμα η μελέτη και ο έλεγχος της ροής ηλεκτρονίων στους ημιαγωγούς και η ανίχνευση συγκεκριμένων μορίων σε ιατρικές εξετάσεις.

Η  Αν Λ’Ουλιέ (1958, Παρίσι) έθεσε τις βάσεις το 1987, όταν ανακάλυψε ότι ο βομβαρδισμός ενός ευγενούς αερίου με υπέρυθρο λέιζερ προκαλεί την εκπομπή φωτός σε νέες συχνότητες. Η ακτινοβολία αυτή οφείλεται στην επιπλέον ενέργεια που προσφέρει το φως λέιζερ στα άτομα του αερίου.

Ο γαλλο-αμερικανός Πιέρ Αγκοστίνι κατάφερε το 2001 να παραγάγει τους πρώτους παλμούς φωτός με διάρκεια 250 αττοδευτερολέπτων.

Περίπου την ίδια εποχή, ο Φέρενκ Κράουζ (1962, Μορ, Ουγγαρία) χρησιμοποίησε μια διαφορετική πειραματική διάταξη για να απομονώσει έναν παλμό λέιζερ διάρκειας 650 αττοδευτερολέπτων.

Το Νόμπελ Ειρήνης θα απονεμηθεί σε ξεχωριστή τελετή στο Όσλο της Νορβηγίας στις 10 Δεκεμβρίου, ενώ για τα υπόλοιπα βραβεία η τελετή απονομής θα πραγματοποιηθεί την ίδια ημέρα  στη Στοκχόλμη.