Οι τελευταίες ώρες του Πλάτωνα: Η σκλάβα που έπαιζε μουσική και οι... παρατηρήσεις

Ενθουσιασμό έχει προκαλέσει στους αρχαιολόγους η ανακάλυψη ενός παπύρου, ο οποίος βρέθηκε κοντά στην Πομπηία κάτω από στρώματα ηφαιστειακής τέφρας που προκάλεσε η έκρηξη του Βεζούβιου το 79 μ.Χ.

Το ξεχωριστό που έχει ο συγκεκριμένος πάπυρος είναι ότι -όπως ισχυρίζονται οι ειδικοί- ρίχνει φως στις τελευταίες στιγμές του Έλληνα φιλοσόφου Πλάτωνα.

Ειδικότερα, όπως αναφέρει άρθρο της Guardian, ο αρχαίος κύλινδρος βρέθηκε να περιέχει μια προηγουμένως άγνωστη αφήγηση που περιγράφει πώς πέρασε το τελευταίο του βράδυ ο Έλληνας φιλόσοφος, αναφέροντας πώς άκουγε μουσική που παιζόταν σε φλάουτο από μια Θρακιώτισσα σκλάβα.

Μάλιστα, παρά το γεγονός ότι είχε υψηλό πυρετό και βρισκόταν στα πρόθυρα του θανάτου, ο Πλάτωνας –ο οποίος ήταν γνωστός ως μαθητής του Σωκράτη και μέντορας του Αριστοτέλη και που πέθανε στην Αθήνα γύρω στο 348 π.Χ.– είχε αρκετή διαύγεια ώστε να ασκήσει κριτική στη μουσικό για την έλλειψη... ρυθμού.

Ο τρόπος που αποκωδικοποίηθηκε ο πάπυρος

Οι λέξεις στον πάπυρο, που αποκωδικοποίησαν επιστήμονες, υποδηλώνουν επίσης ότι ο τόπος ταφής του Πλάτωνα ήταν στην καθορισμένη «τελευταία κατοικία» του στην Ακαδημία Αθηνών, το πρώτο πανεπιστήμιο στον κόσμο που ίδρυσε, δίπλα στο Μουσείο. Προηγουμένως, θεωρούνταν ότι είχε ταφεί εντός της Ακαδημίας αλλά δεν ήταν επιβεβαιωμένο επίσημα.

Σε μια παρουσίαση των ευρημάτων της έρευνας στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης, ο καθηγητής Graziano Ranocchia, του Πανεπιστημίου της Πίζας, ο οποίος ήταν επικεφαλής της ομάδας που ήταν υπεύθυνη για την αποκάλυψη του πάπυρου, περιέγραψε την ανακάλυψη ως ένα «εξαιρετικό αποτέλεσμα που εμπλουτίζει την κατανόησή μας για την αρχαία ιστορία».

Σύμφωνα με τον ίδιο, «χάρη στις πιο προηγμένες διαγνωστικές τεχνικές απεικόνισης, είμαστε επιτέλους σε θέση να διαβάσουμε και να αποκρυπτογραφήσουμε νέες ενότητες κειμένων που προηγουμένως φαινόταν απρόσιτα».

Οι νέες πληροφορίες για τον Πλάτωνα

Το κείμενο αποκαλύπτει επίσης ότι ο Πλάτωνας πουλήθηκε ως σκλάβος στο νησί της Αίγινας, πιθανώς ήδη από το 404 π.Χ. όταν οι Σπαρτιάτες κατέκτησαν το νησί, ή εναλλακτικά το 399 π.Χ., λίγο μετά το θάνατο του Σωκράτη.

«Μέχρι τώρα πίστευαν ότι ο Πλάτωνας πουλήθηκε ως σκλάβος το 387 π.Χ. κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Σικελία στην αυλή του Διονυσίου Α΄ των Συρακουσών», είπε ο Ranocchia. «Για πρώτη φορά, μπορέσαμε να διαβάσουμε ακολουθίες κρυμμένων γραμμάτων από τους παπύρους που ήταν διπλωμένα σε πολλαπλά στρώματα, κολλημένα μεταξύ τους κατά τη διάρκεια των αιώνων, μέσω μιας διαδικασίας ξετυλίγματος χρησιμοποιώντας μια μηχανική τεχνική που απέσπασε ολόκληρα θραύσματα κειμένου».

Ο Ranocchia είπε ότι η ικανότητα αναγνώρισης αυτών των επιπέδων αντιπροσωπεύει μια σημαντική πρόοδο όσον αφορά τη συλλογή τεράστιων ποσοτήτων πληροφοριών από τέτοιου είδους ευρήματα. Μάλιστα, όπως ανέφερε, το έργο βρίσκεται ακόμα στα αρχικά του στάδια και ο πλήρης αντίκτυπος θα γίνει εμφανής μόνο τα επόμενα χρόνια.

Το κείμενο ανακαλύφθηκε στη «Βίλα των Παπύρων»

Ο πάπυρος ανακαλύφθηκε σε μια πολυτελή βίλα στο Herculaneum το 1750, και πιστεύεται ότι ανήκε στον πεθερό του Ιουλίου Καίσαρα.

Με τα χρόνια, οι μελετητές προσπάθησαν να αποκρυπτογραφήσουν τους κυλίνδρους που βρέθηκαν σε αυτή τη βίλα, γνωστή (πλέον) και ως «Βίλα των Παπύρων».

Ο αρχαιολόγος Domenico Camardo συνέκρινε τον αντίκτυπο της έκρηξης του Βεζούβιου στο Herculaneum, μια αρχαία ρωμαϊκή παραλιακή πόλη κοντά στην Πομπηία, με τη ρίψη της ατομικής βόμβας στη Χιροσίμα κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Ήταν τέτοια η θερμότητα του πυροκλαστικού κύματος που παρήγαγε ο Βεζούβιος -πιστεύεται ότι ήταν μεταξύ 400 και 500 βαθμών Κελσίου- που ο εγκέφαλος και το αίμα των θυμάτων έβρασαν αμέσως.