Tetris: Το «ανίκητο» παιχνίδι - Τι αποκάλυψε ο 13χρονος που θυμίζει... AI

Ένα εκπληκτικό επίτευγμα σε ένα κλασικό βιντεοπαιχνίδι, το Tetris, μας αποκάλυψε τις ακραίες δυνατότητες του ανθρώπινου μυαλού, αναφέρει ο Tom Stafford, καθηγητής γνωστικών επιστημών στο Πανεπιστήμιο του Σέφιλντ. Ο 13χρονος Αμερικανός Willis Gibson από τις ΗΠΑ, γνωστός με το διαδικτυακό ψευδώνυμο «Blue Scuti», κατάφερε να κερδίσει την έκδοση του βιντεοπαιχνιδιού για τη Nintendo Entertainment System (NES), το οποίο κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1989. Κατέγραψε ένα απίστευτο ρεκόρ και ένα ασύλληπτο κατόρθωμα που για πολλές δεκαετίες θεωρούνταν αδύνατο.

«Ως καθηγητής γνωστικής επιστήμης, με ενδιαφέρει το πώς οι άνθρωποι αποκτούν τεχνογνωσία, ιδίως στα βιντεοπαιχνίδια, οπότε όταν ο Gibson πραγματοποίησε το ιλιγγιώδες κατόρθωμά του, μου τράβηξε αμέσως την προσοχή. Το πώς το κατάφερε αυτό, το 13χρονο παιδί μας λέει πολλά για το πώς αλλάζουν τα όρια της ανθρώπινης απόδοσης στην ψηφιακή εποχή», αναφέρει ο καθηγητής. 

Οι αρχικοί σχεδιαστές του Tetris πίστευαν ότι κανείς δεν μπορούσε να το κερδίσει, αφού το παιχνίδι έχει σχεδιαστεί για να συνεχίζεται εις το διηνεκές. Όσο περνά ο χρόνος τα κομμάτια πέφτουν όλο και πιο γρήγορα μέχρι ο παίκτης να εξουθενωθεί ή απλά να... εξουδετερωθεί. Για να το κερδίσει κάποιος, πρέπει να πετύχει τόσο υψηλά σκορ ώστε να υπερφορτωθεί η «μνήμη» του παιχνιδιού και να οδηγηθεί στην κατάρρευση. Η νίκη θα έχει τότε επιτευχθεί επειδή ο υπολογιστής απλά δεν θα μπορεί να συνεχίσει. 

Προηγουμένως, η έκδοση του Tetris για το NES είχε νικηθεί μόνο από την τεχνητή νοημοσύνη. Ένα ειδικά σχεδιασμένο πρόγραμμα ήταν σε θέση να αντιλαμβάνεται, σχεδόν αμέσως, την κατάσταση του παιχνιδιού και να επιλέγει τις ενέργειες ταχύτητα και ακούραστα, χωρίς να κάνει ποτέ λάθος. Αυτό φαινόταν κάτι πέρα από τις ανθρώπινες δυνατότητες.

Αυτό που έκανε ο Gibson και ο τρόπος που το κατάφερε δίνει ένα δυνατό μάθημα για τον τρόπο που οι άνθρωποι μαθαίνουν να επεκτείνουν τα όριά τους. Το Tetris πέρα από παιχνίδι είναι μια κοινότητα. Ο 13χρονος δεν πήρε και έπαιξε μόνο μια παλιά κονσόλα, αλλά εντάχθηκε σε μια «ζωντανή» παράδοση. Υπάρχουν χιλιάδες παίκτες αφιερωμένοι στο βιντεοπαίχνίδι, υπάρχουν streamers, bloggers και πολλοί θεωρητικοί που συζητούν τη στρατηγική, κυνηγούν ρεκόρ και ανταγωνίζονται για να ξεπεράσουν ο ένας τον άλλον. Υπάρχει ακόμη και το Παγκόσμιο Πρωτάθλημα Classic Tetris, που διεξάγεται κάθε χρόνο στο Πόρτλαντ των ΗΠΑ. 

Οι κοινότητες παρέχουν ενθάρρυνση και ένα άλλο κρίσιμο συστατικό για την επιτάχυνση του ανθρώπινου δυναμικού, την έμπνευση. Είναι ζωντανά εργαστήρια ιδεών και πειραματισμών, όπου διαφορετικοί άνθρωποι μπορούν να δοκιμάσουν νέα πράγματα και οι επιτυχίες μπορούν να μεταλαμπαδευτούν. Οι επιστήμονες μελετούν την κοινωνική μάθηση γνωστή και ως «πολιτισμική εξέλιξη».

Το 2021, ο παίκτης «τεχνητή νοημοσύνη» ήταν σε θέση να δείξει στους ανθρώπους τα «αχαρτογράφητα» επίπεδα του παιχνιδιού. Όπως η φυσική στα όρια μιας μαύρης τρύπας, έτσι και η πραγματικότητα του Tetris γίνεται ασυναγώνιστη στα υψηλότερα επίπεδα. Στο 29ο, ένα επίπεδο που λίγοι άνθρωποι φτάνουν και ακόμα λιγότεροι «επιβιώνουν», αίφνης η ταχύτητα διπλασιάζεται. Όταν το κοντέρ του σκορ ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο, τα ψηφία αρχίζουν να αντικαθίστανται από γράμματα και τελικά τα χρώματα των μπλοκ παραμορφώνονται και αλλάζουν. Σε ορισμένα επίπεδα είναι όλα ροζ, ενώ σε άλλα είναι τόσο σκοτεινά που με δυσκολία τα βλέπει κανείς, ειδικά με την ταχύτητα που πρέπει για να ενεργήσει και στο τέλος να «επιβιώσει». 

Αυτό είναι το πλαίσιο για το παιχνίδι που ο Gibson μετέδωσε στις 21 Δεκεμβρίου 2023, στο οποίο έπαιζε σε όλο και πιο φρενήρεις ταχύτητες για 40 λεπτά. Κατά τη διαδικασία αυτή, έκανε νέο παγκόσμιο ρεκόρ, το υψηλότερο σκορ και τελικά, ανταμείφθηκε πραγαμτοποιώντας το αδύνατο: συνέτριψε το παιχνίδι. 

Η ταινία

Το Τέτρις πήρε το όνομά του από το ελληνικό αριθμητικό πρόθημα «τέτρα» που σημαίνει τέσσερα και το «τένις» που ήταν το αγαπημένο άθλημα του σχεδιαστή. Μετά τη δημιουργία του, το 1984 από τον Ρώσο προγραμματιστή Αλεξέι Παζίτνοφ, το Tetris εξαπλώθηκε γρήγορα και παραμένει δημοφιλές, τόσο πολύ μάλιστα που η ιστορία της δημιουργίας του την εποχή του Ψυχρού Πολέμου μετατράπηκε πέρυσι σε ταινία. Στη συναρπαστική ιστορία πίσω από την ανάπτυξη του κλασσικού παιχνιδιού είχε τίτλο «Tetris» και πρωταγωνιστή τον Τάρον Εγκερτον στον ρόλο του συνιδρυτή της Tetris Company Χενκ Ρότζερς.

Όταν ο Henk ανακάλυψε το παιχνίδι σε ένα συνέδριο στην Ιαπωνία, συνειδητοποίησε αμέσως τις δυνατότητες του και ξεκινά το ταξίδι στη Σοβιετική Ένωση. Ο σκοπός ήταν να φέρει το παιχνίδι στην άλλη πλευρά του Σιδηρούν Παραπετάσματος. Η εμμονή του Henk με το παιχνίδι βασίστηκε και στη μεγάλη ευκαιρία που είδε μπροστά του: να προσφέρει οικονομική ασφάλεια στην οικογένειά του. 

Δεν είναι μόνο η ιστορία ενός επιχειρηματία ή η ιστορία πίσω από το εμβληματικό βιντεοπαιχνίδι αλλά υπάρχουν και άλλοι χαρακτήρες που εμπλέκονται στο σενάριο. Ο μεγιστάνας Robert Maxwell ενδιαφέρεται να αποκτήσει τα δικαιώματα του παιχνιδιού μαζί με τον γιο του Kevin για να επεκτείνει την οικογενειακή επιχείρηση. Τον Maxwell υποδύεται ο Roger Allam και σύντομα μπαίνει σε δικαστική μάχη με τον Henk. Ανάμεσά τους είναι ο Robert Stein, ο οποίος ενεργεί ως διαπραγματευτής. 

Το τρέιλερ φανερώνει το ταξίδι του Henk που γίνεται όλο και πιο επικίνδυνο και συνδέεται με την πολιτική του Ψυχρού Πολέμου και των διπλωματικών πρακτικών εκείνης της εποχής.

Το ηθικό δίδαγμα είναι ότι η «πίεση» των ορίων της ανθρώπινης ικανότητας είναι συνέπεια της συνεχούς συλλογικής καινοτομίας. Οι άνθρωποι είναι ένα είδος που ορίζεται από την ικανότητά τους να μαθαίνουν, να εξελίσσονται και πλέον στην ψηφιακή εποχή αυτό συμβαίνει ολοένα και περισσότερο, αφού επιστήμη, πολιτισμός και Tetris είναι συγκοινωνούντα δοχεία της ίδιας «ευφυούς δεξαμενής».