Βρετανικό Μουσείο: Οι θησαυροί που αρνείται να επιστρέψει - Ποιες χώρες διεκδικούν πίσω τα «κλεμμένα»
Το ζήτημα της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα στην Ελλάδα που αποσπάστηκαν από τον Έλγιν και μεταφέρθηκαν στη Βρετανία το 1803, απασχολεί τις ελληνικές κυβερνήσεις από το 1836.
Από το 1983, με πρωτοβουλία της τότε Υπουργού Πολιτισμού Μελίνας Μερκούρη, η Ελλάδα καταβάλλει νέες προσπάθειες να φέρει τα γλυπτά πίσω στην Αθήνα. Η προσπάθεια των ελληνικών αρχών για την επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα στο τόπο καταγωγής και δημιουργίας τους υποστηρίζεται ενεργά από διεθνή, ομότιτλη επιτροπή.
Η αναγκαιότητα της επιστροφής τους στην Ελλάδα επιβεβαιώνεται και από την επίσημη θέση της εκπροσώπου της ΟΥΝΕΣΚΟ, με βάση την αρχή της διατήρησης της ακεραιότητας των μνημείων παγκόσμιας πολιτιστικής κληρονομίας.
Τα Γλυπτά του Παρθενώνα όμως, δεν είναι οι μόνες αρχαιότητες που αρνείται να επιστρέψει το Βρετανικό Μουσείο στις χώρες προέλευσής τους.
Πολλές χώρες διεκδικούν τους «κλεμμένους» τους θησαυρούς από το Μουσείο και τη βρετανική κυβέρνηση. Άλλωστε η συλλογή του το Βρετανικού Μουσείου απαρτίζεται σχεδόν αποκλειστικά από κειμήλια και πολιτιστικούς θησαυρούς άλλων χωρών.
Οι χώρες που διεκδικούν τον επαναπατρισμό των κειμηλίων τους
Κίνα
Το Πεκίνο ζητά την επιστροφή περισσότερων από 20,000 αντικειμένων κινεζικής ιστορίας και πολιτισμού, ιδιαίτερα μετά την αποκάλυψη της μεγάλης κλοπής από τις αποθήκες του μουσείου.
Ανάμεσά τους ξεχωρίζει ο αφηγηματικός πίνακας, ζωγραφισμένος σε μετάξι, «Admonitions of the Instructress to the Court Ladies», ο οποίος χρονολογείται μεταξύ 400 και 700 μ.Χ. και θεωρείται ως ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα του κινεζικού πολιτισμού ενώ στη συλλογή του Βρετανικού Μουσείου συμπεριλαμβάνονται επίσης αγάλματα, ειλητάρια και άλλοι πολύτιμοι εθνικοί θησαυροί, η συντριπτική πλειοψηφία των οποίων λεηλατήθηκαν και εκλάπησαν από τους Βρετανούς, κατά τη διάρκεια της «αιματοβαμμένης, άσχημης και επαίσχυντη αποικιακή ιστορία του», όπως έχει γραφτεί χαρακτηριστικά στα κινεζικά ΜΜΕ.
«Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι κανένα κινεζικό κειμήλιο δεν χάθηκε στην κλεμμένη παρτίδα. (…) Τα κειμήλια που χάθηκαν μπορεί πολύ πιθανόν να χαθούν για πάντα και να μην μπορούν να αντικατασταθούν» υποστηρίζει ο Wang Zhongjie, ειδικός στον επαναπατρισμό κειμηλίων
Ινδία
Ανάμεσα στους θησαυρούς που διεκδικεί η Ινδία είναι τα περίφημα Γλυπτά Amaravati, μια σειρά από 120 γλυπτά και επιγραφές που βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο και προέρχονται από τον Μεγάλο Ναό του Amaravati, που ιδρύθηκε γύρω στο 200 π.Χ. και ήταν ένα από τα παλαιότερα, μεγαλύτερα και πιο σημαντικά βουδιστικά μνημεία στην αρχαία Ινδία.
Τα γλυπτά αυτά τεχνουργήματα αποτελούνται από σκαλιστά ανάγλυφα πάνελ που δείχνουν αφηγηματικές σκηνές από τη ζωή του Βούδα, καθώς και βουδιστικά εμβλήματα και σύμβολα.
Ένα άλλο κειμήλιο που διεκδικούν και άλλες χώρες λόγω της πολύπλοκης διαδρομής του, είναι το θρυλικό διαμάντι Koh-I-Noo που κοσμεί τον σταυρό του βασιλικού στέμματος.
Το κειμήλιο διεκδικούν επίσης το Πακιστάν, το Ιράν, το Μπαγκλαντές και το Αφγανιστάν.
Πρόκειται για ένα διαμάντι 105 καρατίων διαμάντι, που φέρεται να εξορύχτηκε από την Ινδία, μεταξύ 12ου-14ου αιώνα και να ζύγιζε πριν τον τεμαχισμό του 793 καράτια, κατασχέθηκε από την Βρετανική Εταιρεία Ανατολικών Ινδιών, μετά τη νίκη της στον Δεύτερο Πόλεμο Άγγλων και Σιχ, το1849, δόθηκε στη βασίλισσα Βικτώρια και από τότε αποτελεί μέρος της συλλογής κοσμημάτων της βασιλικής οικογένειας της Αγγλίας.
Νιγηρία
Μια σειρά από τα σημαντικότερα τεχνουργήματα της Αφρικής, τα Χάλκινα του Μπενίν, τα περίφημα γλυπτά που χρονολογούνται από τον 13ο έως τον 16ο αιώνα και κοσμούσαν το άλλοτε βασιλικό παλάτι της Νιγηρίας, βρίσκονται επίσης στην Αγγλία, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους στο Βρετανικό Μουσείο.
Οι περίτεχνες χάλκινες πλάκες χρονολογούνται από τον 13ο έως τον 16ο αιώνα. Το 1897 λεηλατήθηκαν από τις βρετανικές δυνάμεις και στη συνέχεια πωλήθηκαν στο Βρετανικό Μουσείο για τη χρηματοδότηση στρατιωτικών εκστρατειών.
«Αποτελούν αντικείμενο λεηλασίας. Μεταφέρθηκαν παράνομα από τη χώρα. Πρόκειται για κλεμμένα αντικείμενα και πρέπει να επιστραφούν στη Νιγηρία στις κοινότητες στις οποίες ανήκουν» επισημαίνει ο Abba Isa Tijani, Διευθυντής Εθνικής Επιτροπής Μουσείων και Μνημείων Νιγηρίας.
Αίγυπτος
Η Αίγυπτος συγκαταλέγεται επίσης στις χώρες που διεκδικούν την επιστροφή πολιτιστικών αγαθών από την Βρετανία. Στην περίπτωση αυτή μήλον της έριδος αποτελεί η Στήλη της Ροζέττας ( Rosetta Stone), μια πέτρινη πλάκα από γρανοδιορίτη, που χρονολογείται τον 2ο π.Χ αιώνα, προέρχεται από τον ναό του Πτολεμαίου Ε’ του Επιφανούς και φέρει εγχάρακτη επιγραφή στην αιγυπτιακή και την ελληνική γλώσσα και αποτελεί το κλειδί για την αποκρυπτογράφηση των ιερογλυφικών.
Η πολύτιμη στήλη υφαρπάχθηκε από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη το 1799 για να κλαπεί στη συνέχεια από την Βρετανική Αυτοκρατορία, το 1801, μετά τη νίκη της επί των Γάλλων.
Και σε αυτή την περίπτωση είναι σαφές πως πρόκειται για σημαντικό πολιτιστικό αντικείμενο που αποκτήθηκε με πράξη λεηλασίας παρόλα αυτά το Βρετανικό Μουσείο, όπου εκτίθεται, επικαλείται την υπογραφή ενός Οθωμανού ναυάρχου, στη συνθήκη του 1801, ο οποίος φέρεται να συνεργαζόταν με τους Βρετανούς και να εκπροσωπούσε την Αίγυπτο την εποχή της επικράτησης του Οθωμανού Σουλτάνου.
